Metody operacji bariatrycznych
Operacje bariatryczne to grupa zabiegów chirurgicznych wykonywanych u pacjentów z otyłością. Ich cechą wspólną jest zmniejszenie objętości żołądka, co pozwala na lepsze kontrolowanie kaloryczności diety i wielkości porcji po operacji, a tym samym przekłada się na szybką redukcję masy ciała. Poznaj główne rodzaje operacji bariatrycznych.
- Resekcja mankietowa żołądka – w trakcie zabiegu usuwana jest część żołądka o objętości od kilkuset do ponad tysiąca mililitrów. Pozostawiony żołądek ma objętość ok. 100-150 ml, dzięki czemu już niewielkie porcje pokarmu zapewniają pacjentowi uczucie sytości. Co więcej, w efekcie operacji dochodzi do zmniejszenia produkcji greliny, czyli hormonu głodu, który fizjologicznie wydzielany jest w wyciętej części żołądka. Powoduje to mniejsze uczucie głodu i chęć sięgania po przekąski. Zabieg wykonywany jest metodą laparoskopową.
- Bypass żołądkowy – nazywany jest też wyłączeniem żołądkowo-jelitowym. Polega na wycięciu z żołądka małego zbiornika o objętości kilkudziesięciu milimetrów. Jest on następnie łączony z jelitem cienkim za pomocą specjalnego zespolenia. W efekcie operacji dochodzi do zmniejszenia objętości żołądka oraz długości jelita aktywnie trawiącego i wchłaniającego przyjęty pokarm. Pozytywnym skutkiem zabiegu jest też lepsza kontrola, a nawet całkowite wyleczenie cukrzycy typu 2. Zabieg wykonywany jest metodą laparoskopową.
- Mini gastric bypass – jest to rodzaj wyłączenia żołądkowo-jelitowego. Operacja przebiega w ten sam sposób co tradycyjny gastric bypass. Główna różnica polega na tym, że „nowy” żołądek po operacji ma podłużny kształt, a zespolenie między nim a pętlą jelitową wykonywane jest niższej w jamie brzusznej, co ułatwia proces szycia.
- Endoskopowe zmniejszenie żołądka – zabieg polega na zmniejszeniu objętości żołądka poprzez zszywanie jego ścian. W przeciwieństwie do wcześniej opisanych zabiegów laparoskopowych polega na wprowadzeniu endoskopu przez usta do żołądka.
Dostępność różnorodnych metod bariatrycznych pozwala na indywidualny wybór zabiegu do danego pacjenta po uwzględnieniu jego stanu zdrowia, potrzeb, możliwości i oczekiwań. Dzięki temu chirurgiczne leczenie otyłości jest skuteczne i przynosi pożądane efekty w zakresie redukcji masy ciała i poprawy zdrowia metabolicznego.
Skuteczność różnych metod bariatrycznych
Różnorodność metod bariatrycznych daje szansę na wybór najskuteczniejszego zabiegu dla danego pacjenta i jego kondycji zdrowotnej. Decyzję o wyborze rodzaju operacji podejmuje chirurg bariatryczny razem z pacjentem. Dokładny wywiad podczas pierwszej wizyty kwalifikacyjnej, poznanie stanu zdrowia, potrzeb i oczekiwań danej osoby pozwalają na wybranie zabiegu, który przyczyni się do skutecznej redukcji masy ciała i zmniejszy ryzyko zdrowotne związane z otyłością.
Wskaźnikiem oceniającym skuteczność leczenia chirurgicznego otyłości jest wartość procentowa utraconej nadmiernej masy ciała. Dodatkowo bierze się pod uwagę poprawę parametrów metabolicznych, hormonalnych i lipidowych. Najszybszy i największy spadek masy ciała obserwuje się najczęściej w pierwszym roku po operacji. W przypadku rękawowej resekcji żołądka i gastric bypass utrata nadmiaru masy ciała może wynosić 70—80% w ciągu pierwszych 6-12 miesięcy po zabiegu. Natomiast pacjenci po endoskopowym zmniejszeniu żołądka mogą utracić ok. 18% nadmiernej masy ciała w ciągu roku.
- U pacjentów, u których w wyniku otyłości rozwinęły się problemy zdrowotne, takie jak cukrzyca typu 2 czy refluks żołądkowo-przełykowy, rekomendowanym zabiegiem jest gastric bypass. W większości przypadków po operacji dochodzi nie tylko do zmniejszenia masy ciała, ale też lepszej kontroli wymienionych chorób, a nawet ich całkowitego wyleczenia. Potencjalną wadą wyłączenia żołądkowo-jelitowego jest natomiast konieczność chirurgicznej ingerencji zarówno w górną, jak i dolną część jamy brzusznej, wykonania zespoleń oraz ryzyko większej ilości zrostów. Osoby po gastric bypass są też bardziej narażone na niedobory mikro i makroelementów.
- Rękawowa resekcja żołądka jest szczególnie polecana kobietom, które planują w przyszłości zajść w ciąże. Zabieg trwa krócej w porównaniu do wyłączenia żołądkowo-jelitowego, co może mieć duże znaczenie u pacjentów starszych i obciążonych dużą ilością chorób towarzyszących. Podczas operacji chirurg nie ingeruje w obszar jelit, dlatego jest ona polecana również osobom z BMI powyżej 50, chorobami zapalnymi jelit i dużą ilością zrostów pooperacyjnych w dolnych partiach jamy brzusznej.
- Endoskopowe zmniejszenie żołądka ze względu na najniższą skuteczność w kontekście utraty nadmiernej masy ciała jest metodą stosowaną wyłącznie u osób, które nie spełniają kryteriów bariatrycznych dotyczących BMI i występowania powikłań otyłości. Kwalifikuje się do niej osoby, u których nie można przeprowadzić rękawowej resekcji żołądka lub gastric bypass. Jest rekomendowana pacjentom po samodzielnych próbach odchudzania (np. poprzez stosowanie różnych diet). Natomiast nie można jej wykonywać u kobiet w ciąży, planujących ciążę i pacjentów z przepukliną rozworu przełykowego.
Przeczytaj też nasz artykuł „10 korzyści chirurgicznego leczenie otyłości”.
Warto podkreślić, że skuteczność operacji bariatrycznej zależy nie tylko od wybranej metody i doświadczenia chirurga, ale też zaangażowania pacjenta w proces leczenia. Przygotowanie dietetyczne, fizyczne i psychologiczne do operacji jest niezwykle ważnym procesem, który pomaga zmniejszyć ryzyko powikłań, zredukować otłuszczenie narządów w jamie brzusznej oraz wprowadzić nowe, zdrowe nawyki i utrzymać je po zabiegu. Osoba po chirurgii bariatrycznej powinna stosować się do zaleceń dietetyka i regularnie odbywać konsultacje kontrolne. Współpraca między pacjentem a lekarzem i całym zespołem bariatrycznym jest kluczem do sukcesu, redukcji masy ciała i zmniejszenia powikłań choroby otyłościowej. Metody chirurgicznego leczenia otyłości stanowią jedynie narzędzie rozwiązania problemu, jakim jest otyłość, a nie rozwiązanie samo w sobie.
Operacje bariatryczne - podsumowanie
Operacje bariatryczne to grupa zabiegów chirurgicznych, których celem jest zmniejszenie objętości żołądka, a tym samym ilości spożywanego jedzenia. Wykonywane są u pacjentów z otyłością olbrzymią i jej powikłaniami. Wybór najlepszej metody odbywa się podczas wizyty kwalifikacyjnej, a decyzję podejmuje chirurg wspólnie z pacjentem. Specjalista szczegółowo opisuje, na czym polega zabieg i z jakimi wiąże się konsekwencjami. Na skuteczność operacji bariatrycznych wpływa nie tylko wybrana metoda, ale też odpowiednie przygotowanie i przestrzeganie zaleceń po operacji. Gwarancją bezpieczeństwa i uzyskania pozytywnych efektów zdrowotnych jest więc ścisła współpraca między pacjentem a zespołem bariatrycznym.
Źródła:
- Pietrzak-Stępień M. Rola chirurgicznego leczenia otyłości w redukcji masy ciała i jego wpływ na choroby współistniejące, https://www.monz.pl/pdf-183053-107348?filename=Rola%20chirurgicznego.pdf [dostęp: 29.01.2025]
- Tarnowski W., Janowski P. Operacje bariatryczne w praktyce, Gastroenterologia Kliniczna, 2018
- Wnęk D. Otyłość – przyczyny i konsekwencje, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/odchudzanie/wprowadzenie/290855,otylosc-przyczyny-i-konsekwencje [dostęp: 29.01.2025]
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2022, https://ptlo.org.pl/resources/data/sections/114/ws_otylosc.pdf [dostęp: 29.01.2025]
