Co to jest bypass żołądkowy?
Bypass żołądkowy to operacja bariatryczna stosowana w leczeniu otyłości i jej powikłań. Nazywana jest też wyłączeniem żołądkowo-jelitowym. Podczas zabiegu chirurg wycina z żołądka niewielki zbiornik (tzw. pouch, sakiewka) o objętości kilkudziesięciu mililitrów. Następnie jest on łączony z odpowiednio przygotowanym jelitem cienkim za pomocą zespolenia. W ten sposób zmniejsza się objętość żołądka oraz długość jelita aktywnie wchłaniającego pokarm. Po operacji „nowy” żołądek ma pojemność ok. 30-50 ml, co znacząco ogranicza ilość spożywanego pokarmu. Skróceniu ulega również czas trawienia i wchłaniania. Operacja przeprowadzana jest metodą laparoskopową w znieczuleniu ogólnym i trwa zazwyczaj ok. 2 godzin. Jest to zabieg bardzo skuteczny. Po operacji średnia utrata masy ciała wynosi około 70% w ciągu 6–12 miesięcy od zabiegu.
Bypass żołądkowy – dla kogo? Kwalifikacja do zabiegu
Wskazaniem do wykonania bypassu żołądkowego jest otyłość olbrzymia (otyłość III stopnia) oraz otyłość II, jeśli towarzyszą jej choroby współistniejące związane z nadmiarem tkanki tłuszczowej w organizmie. Do zabiegu kwalifikuje się więc pacjentów, których BMI wynosi ≥40 kg/m2 oraz osoby z BMI w zakresie 35-39,9 kg/m2, u których stwierdzono m.in.:
- Nadciśnienie tętnicze,
- Cukrzycę typu 2,
- Miażdżycę,
- Bezdech senny,
- Insulinooporność,
- Zespół metaboliczny,
- Zaburzenia ginekologiczne,
- Zmiany w kręgosłupie lub stawach.
Bypass żołądkowy jest szczególnie polecany pacjentom z cukrzycą typu 2, ponieważ u wielu z nich operacja pomaga zdecydowanie lepiej kontrolować tę chorobę, a nawet skutecznie ją wyleczyć. Innym bardzo ważnym wskazaniem do tej operacji jest refluks żołądkowo-przełykowy.
Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do bypassu żołądkowego, które należy omówić z lekarzem podczas pierwszej wizyty, aby dokonać najlepszego i najbezpieczniejszego wyboru.
- Nikotynizm – nie jest to bezwzględne przeciwwskazanie, ale zwiększa ryzyko powikłań okołooperacyjnych oraz powstania owrzodzeń w obrębie zespolenia żołądkowo-jelitowego.
- Choroba Leśniowskiego-Crohna – w takim przypadku pacjentom często rekomenduje się operację bariatryczną metodą rękawowej resekcji żołądka, ponieważ nie wymaga użycia jelita.
- Aktywna choroba alkoholowa, uzależnienie od narkotyków, choroby psychiczne w czasie zaostrzenia – są to czasowe przeciwwskazania do wykonania operacji bariatrycznej.
- Ciąża – w trakcie ciąży nie wykonuje się operacji bariatrycznych. U młodych kobiet planujących ciążę w przyszłości należy mieć na uwadze, że bypass żołądkowy może zwiększać narażenie płodu i matki na niedobory mikro- i makroelementów.
Bypass żołądkowy – kwalifikacja do zabiegu
Jak przebiega kwalifikacja do zabiegu?
- Pierwszym etapem kwalifikacji do zabiegu jest konsultacja bariatryczna z chirurgiem. Podczas wizyty lekarz przeprowadza dokładny wywiad dotyczący stanu zdrowia, przekazuje informacje dotyczące możliwych metod leczenia oraz wstępnie kwalifikuje do zabiegu.
- Kolejny krok to niezbędna diagnostyka i przygotowanie. Przed operacją wskazane jest m.in. odbycie konsultacji dietetycznej, psychologicznej, kardiologicznej, endokrynologicznej i pulmonologicznej. Jakie trzeba zrobić badania przed operacją bariatryczną? Pacjenci dostają skierowanie na badania takie jak: USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej oraz zestaw badań biochemicznych krwi.
- Na tym etapie rozpoczyna się leczenie, przygotowanie do operacji i zmian w stylu życia po zabiegu. Dietetyk ustala plan żywieniowy i przeprowadza edukację żywieniową, a psycholog wyposaża pacjenta w odpowiednie strategie, które pomogą w utrzymaniu nowy nawyków, motywacji oraz radzeniu sobie z licznymi zmianami.
Bypass żołądkowy – efekty zabiegu
Głównym efektem operacji jest redukcja masy ciała. Już podczas 6-12 miesięcy po operacji waga może zredukować się nawet o 70-80%.
- Zmniejszenie poziomu tkanki tłuszczowej wpływa nie tylko na wygląd sylwetki i samopoczucie, ale też zdrowie metaboliczne. Poprawie ulega m.in. gospodarka hormonalna oraz lipidowa, wrażliwość tkanek na insulinę i praca układu nerwowego.
- Pozytywnym efektem zabiegu jest też lepsza kontrola, a nawet całkowite wyleczenie cukrzycy typu 2. Wynika to ze zmiany aktywności hormonalnej układu pokarmowego oraz poprawy insulinowrażliwości.
- W wyniku zmniejszenia objętości żołądka uczucie sytości poposiłkowej pojawia się znacznie szybciej i po zjedzeniu zdecydowanie mniejszej porcji niż przed operacją. Pacjenci często najadają się posiłkiem wielkości małego talerzyka. Pomoże to w kontrolowaniu kaloryczności diety i utrzymaniu deficytu kalorycznego niezbędnego do redukcji masy ciała, zmniejszy ryzyko podjadania, przejadania się, a także nawrotu choroby (efektu jo-jo). Co więcej, bypass żołądkowy może skutkować złą tolerancją cukrów, co zniechęca wielu pacjentów do jedzenia słodyczy i słodkich przekąsek.
- Pacjenci po bypassie żołądkowym doświadczają też poprawy lub całkowitego wyleczenia refluksu żołądkowo-przełykowego, czyli zarzucania kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku. U osób z przepukliną rozworu przełykowego możliwe jest wykonanie operacji naprawczej razem z operacją bypassu żołądka. Dzięki temu podczas jednego zabiegu można wyleczyć dwie choroby.
Czy bypass żołądkowy jest bezpieczny?
Bypass żołądkowy jest obecnie najdłużej wykonywaną operacją bariatryczną na świecie. Jest więc sprawdzonym, skutecznym i bezpiecznym narzędziem w walce z otyłością olbrzymią i powikłaniami nadmiernej masy ciała. Warto jednak pamiętać, że bezpieczeństwo i skuteczność zabiegu zależą nie tylko od doświadczenia chirurga, ale też motywacji i przygotowania samego pacjenta. Dlatego konsultacje dietetyczne, psychologiczne oraz zmiany w stylu życia jeszcze przed operacją są bardzo ważne dla powodzenia procedury.
Bypass żołądkowy – skutki uboczne zabiegu
Po operacji mogą pojawić się dolegliwości będące skutkiem zmian w anatomii przewodu pokarmowego. Wiele z nich mija samoistnie. Z czasem można radzić sobie z nimi za pomocą odpowiedniej diety i stylu życia. Najczęstsze skutki uboczne obejmują:
